Nauczanie Pana poprzez Dwunastu Apostołów dla narodów.
Rozdział 1. Dwie drogi; Pierwsze przykazanie
Istnieją dwie drogi, jedna życia, a druga śmierci, ale jest między nimi wielka różnica. Droga życia jest zatem następująca: Po pierwsze, będziesz miłował Boga, który cię stworzył; po drugie, bliźniego swego jak siebie samego; i wszystko, co byś nie chciał by ci się przydarzyło, nie czyń też drugiemu. A z tych powiedzeń nauka jest taka: Błogosławcie tych, którzy was przeklinają, módlcie się za nieprzyjaciół waszych i pośćcie za tych, którzy was prześladują. Cóż bowiem za nagroda, jeśli miłujecie tych, którzy was miłują? Czyż i poganie nie czynią tego samego? Ale miłujcie tych, którzy was nienawidzą, a nie będziecie mieli nieprzyjaciela. Powstrzymujcie się od cielesnych i światowych pożądliwości. Jeśli cię ktoś uderzy w prawy policzek, nadstaw mu i drugi, a będziesz doskonały. Jeśli ktoś cię namawia na jedną milę, idź z nim dwie. Jeśli ktoś zabierze ci płaszcz, oddaj mu i szatę. Jeśli ktoś zabierze ci to, co twoje, nie żądaj zwrotu, bo nie jesteś w stanie. Daj każdemu, kto cię prosi, i nie żądaj zwrotu; albowiem Ojciec chce, aby wszystkim było dane z naszych własnych błogosławieństw (darmowych darów). Szczęśliwy jest ten, kto daje według przykazania, bo jest bez winy. Biada temu, kto otrzymuje; bo jeśli kto potrzebujący otrzymuje, jest bez winy; ale kto otrzymuje nie potrzebując, zapłaci karę za to, co otrzymał i za co, a przychodząc do ciasnoty (uwięzienia), zostanie zbadany pod kątem tego, co uczynił, i nie ucieknie stamtąd, dopóki nie odda ostatniego grosza. Mateusza 5:26 Ale i teraz, gdy o tym mowa, powiedziano: Niech jałmużna wasza poci się w rękach waszych, aż będziecie wiedzieli, komu macie dać.
Rozdział 2. Drugie przykazanie: Ciężkie grzechy zakazane
I drugie przykazanie nauczania: Nie będziesz popełniał zabójstwa, nie będziesz cudzołożył, Wj 20:13–14 nie będziesz uprawiał pederastii, nie będziesz cudzołożył, nie będziesz kradł, Wj 20:15 nie będziesz uprawiał magii, nie będziesz uprawiał czarów, nie będziesz mordował dziecka przez aborcję ani zabijał spłodzonego. Nie będziesz pożądał rzeczy bliźniego twego, Wj 20:17 nie będziesz się zaprzysięgał, Mt 5:34 nie będziesz składał fałszywego świadectwa, Wj 20:16 nie będziesz mówił źle, nie będziesz żywił urazy. Nie będziesz dwulicowy ani obłudny; bo dwulicowość jest sidłem śmierci. Mowa twoja nie będzie fałszywa ani pusta, lecz spełniona czynem. Nie będziesz chciwy ani rozrzutny, ani obłudny, ani źle usposobiony, ani wyniosły. Nie będziesz brał złej rady przeciw bliźniemu twemu. Nie będziesz żywił nienawiści do nikogo, ale niektórych będziesz upominał, a o niektórych będziesz się modlił, a niektórych będziesz miłował więcej niż własne życie.
Rozdział 3. Inne grzechy zakazane
Moje dziecko, uciekaj od wszelkiego zła i od wszelkiego jego podobieństwa. Nie bądź skłonny do gniewu, bo gniew prowadzi do morderstwa; ani zazdrosny, ani kłótliwy, ani porywczy; bo z tego wszystkiego rodzi się morderstwo. Moje dziecko, nie bądź pożądliwy, bo pożądliwość prowadzi do cudzołóstwa; nie bądź sprośnym mówcą ani wyniosłym okiem, bo z tego wszystkiego rodzą się cudzołóstwa. Moje dziecko, nie bądź miłośnikiem wróżb, bo to prowadzi do bałwochwalstwa; ani zaklinaczem, ani astrologiem, ani odczyniaczem, ani chcącym patrzeć na te rzeczy, bo z tego wszystkiego rodzi się bałwochwalstwo. Moje dziecko, nie bądź kłamcą, gdyż kłamstwo prowadzi do kradzieży; nie kochaj pieniędzy ani nie bądź próżny, gdyż z tego wszystkiego rodzi się kradzież. Moje dziecko, nie bądź szemrzącym, ponieważ prowadzi to do bluźnierstwa; ani samowolnym, ani złym, ponieważ z tego wszystkiego rodzą się bluźnierstwa. Ale bądźcie cichymi, bo cisi odziedziczą ziemię. Mateusza 5:5 Bądźcie cierpliwi i litościwi, i bez podstępu, i łagodni, i dobrzy, i zawsze drżący na słowa, które słyszeliście. Nie wywyższaj się, Łukasza 18:14, ani nie dawaj zbytniej pewności siebie swojej duszy. Dusza wasza nie będzie się łączyć z wyniosłymi, ale ze sprawiedliwymi i pokornymi będzie obcować. Dzieła, które cię spotykają, przyjmuj jako dobre, wiedząc, że poza Bogiem nic się nie dzieje.
Rozdział 4. Różne nakazy
Moje dziecko, tego, który mówi do ciebie słowo Boże, pamiętaj nocą i dniem; i będziesz go czcił jako Pana; bo tam, gdzie wypowiadane są władcze rządy, tam jest Pan. I będziesz szukał dzień po dniu twarzy świętych, abyś mógł spocząć na ich słowach. Nie będziesz pragnął rozłamu, lecz doprowadzisz do pokoju tych, którzy się spierają. Będziesz sądził sprawiedliwie, nie będziesz zważał na osoby, ganiąc występki. Nie będziesz niezdecydowany, czy tak ma być, czy nie. Nie wyciągaj rąk, aby przyjmować, i nie wyciągaj ich z powrotem, aby dawać. Jeśli coś masz, przez swoje ręce daj okup za swoje grzechy. Nie wahaj się dawać, ani marudź, gdy dajesz; bo będziesz wiedział, kto jest dobrym spłacającym dług. Nie będziesz się odwracał od tego, który jest w niedostatku, ale będziesz dzielił wszystko z bratem swoim i nie będziesz mówił, że to jest twoje; bo jeśli jesteście uczestnikami tego, co nieśmiertelne, o ileż bardziej tego, co śmiertelne? Nie odejmuj ręki od syna swego ani od córki swojej, ale od młodości ucz ich bojaźni Bożej. Efezjan 6:4 Niczego nie będziesz nakazywał w gorzkości swojej niewolnikowi ani służebnicy, którzy mają nadzieję w tym samym Bogu, aby się nigdy nie bali Boga, który jest nad obojgiem; Efezjan 6:9; Kolosan 4:1 Bo nie przychodzi, aby wzywać według zewnętrznego wyglądu, ale tych, których przygotował Duch. A wy, niewolnicy, bądźcie poddani waszym panom jako obrazowi Boga, w skromności i bojaźni. Efezjan 6:5; Kolosan 3:22 Nienawidźcie wszelkiej obłudy i wszystkiego, co nie jest miłe Panu. W żaden sposób nie porzucajcie przykazań Pana, ale zachowujcie to, co otrzymaliście, nie dodając do nich ani nie odejmując od nich. Powtórzonego Prawa 12:32 W kościele uznasz swoje przewinienia i nie zbliżysz się do modlitwy ze złym sumieniem. To jest droga życia.
Rozdział 5. Droga śmierci
A droga śmierci jest taka: Przede wszystkim jest zła i pełna przekleństwa: zabójstwa, cudzołóstwa, pożądliwości, wszeteczeństwa, kradzieże, bałwochwalstwa, sztuki magiczne, czary, grabieże, fałszywe świadectwa, obłuda, dwulicowość, podstęp, wyniosłość, zepsucie, samowola, chciwość, plugawa gadanina, zazdrość, zbytnia pewność siebie, wyniosłość, chełpliwość; prześladowcy dobrych, nienawidzący prawdy, miłujący kłamstwo, nie znający nagrody za sprawiedliwość, nie trzymający się dobra ani sprawiedliwego sądu, nie szukający tego, co dobre, ale tego, co złe; od których daleka jest łagodność i wytrwałość, miłujący próżność, szukający odpłaty, nie litujący się nad biedakiem, nie pracujący dla uciśnionego, nie znający Tego, który ich stworzył, zabójcy dzieci, niszczyciele dzieła Bożego, odwracający się od niedostatku, uciskający strapionego, obrońcy bogatych, bezprawni sędziowie ubogich, zupełni grzesznicy. Uwolnijcie się, dzieci, od tego wszystkiego.
Rozdział 6. Przeciwko fałszywym nauczycielom i pokarmom ofiarowanym bożkom
Strzeżcie się, aby was nikt nie sprowadził z tej drogi nauki, gdyż ona was uczy poza Bogiem. Jeśli bowiem zdołacie znieść całe jarzmo Pańskie, będziecie doskonali; jeśli zaś nie zdołacie, czyńcie to, co potraficie. A co się tyczy pokarmów, znoście, co możecie; ale przeciw temu, co się ofiaruje bałwanom, miejcie się bardzo na baczności; bo to jest służba bogom umarłym.
Rozdział 7. O chrzcie
A co się tyczy chrztu, chrzcijcie w ten sposób: To wszystko powiedziawszy, chrzcijcie w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego, Mateusza 28:19 w wodzie żywej. Jeśli zaś nie masz wody żywej, chrzcij w innej wodzie, a jeśli nie możesz w zimnej, w ciepłej. Ale jeśli nie masz, wylej trzykrotnie wodę na głowę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Lecz przed chrztem niech pości chrzczący i chrzczony, i każdy, kto może; lecz chrzczonym nakaż post na jeden lub dwa dni przed chrztem.
Rozdział 8. Odnośnie postu i modlitwy (Modlitwa Pańska)
Ale niech posty wasze nie będą z obłudnikami; Mateusza 6:16, bo oni poszczą w drugi i piąty dzień tygodnia, ale pośćcie w czwarty dzień i przygotowanie (piątek). Ani się módlcie jako obłudnicy, ale jako Pan rozkazał w Ewangelii swojej, tak się módlcie: Ojcze nasz, któryś jest w niebie, święć się imię Twoje. Przyjdź królestwo Twoje. Bądź wola Twoja jako w niebie, tak i na ziemi. Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj i odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom. I nie wódź nas na pokuszenie, ale nas zbaw ode złego, albowiem Twoja jest moc i chwała na wieki. Trzy razy w ciągu dnia tak się módl.
Rozdział 9. Dziękczynienie (Eucharystia)
Teraz, jeśli chodzi o Dziękczynienie (Eucharystię), składajcie dzięki. Po pierwsze, jeśli chodzi o kielich: Dziękujemy Ci, Ojcze nasz, za świętą winorośl Dawida, sługi Twego, którą nam dałeś poznać przez Jezusa, Sługę Twego; Tobie chwała na wieki. A co się tyczy łamanego chleba: Dziękujemy Ci, Ojcze nasz, za życie i poznanie, które nam dałeś poznać przez Jezusa, Sługę Twego; Tobie niech będzie chwała na wieki. Tak jak ten łamany chleb został rozproszony po wzgórzach, zebrany razem i stał się jednym, tak niech Twój Kościół zostanie zebrany z krańców ziemi do Twojego królestwa; bo Twoja jest chwała i moc przez Jezusa Chrystusa na wieki. Ale niech nikt nie je ani nie pije z waszego dziękczynienia (Eucharystii), tylko ci, którzy zostali ochrzczeni w imię Pańskie; bo i o tym powiedział Pan: Nie dawajcie psom tego, co święte. Mateusza 7:6
Rozdział 10. Modlitwa po komunii
A gdy się nasycicie, dziękujcie: Dziękujemy Ci, święty Ojcze, za Twoje święte imię, które sprawiłeś, że zamieszkało w naszych sercach, i za poznanie, i wiarę, i nieśmiertelność, które nam dałeś poznać przez Jezusa, Twojego Sługę; Tobie niech będzie chwała na wieki. Ty, Mistrzu wszechmogący, stworzyłeś wszystko dla swego imienia; dałeś ludziom pokarm i napój dla przyjemności, aby Ci dziękowali; ale nam darmo dałeś duchowy pokarm i napój oraz życie wieczne przez Twego Sługę. Przed wszystkimi rzeczami dziękujemy Ci, że jesteś potężny; Tobie niech będzie chwała na wieki. Pamiętaj, Panie, o swoim Kościele, aby go wybawić od wszelkiego zła i uczynić doskonałym w Twojej miłości, i zebrać go z czterech wiatrów, uświęconego dla Twojego królestwa, które dla niego przygotowałeś; bo Twoja jest moc i chwała na wieki. Niech przyjdzie łaska i niech przeminie ten świat. Hosanna Bogu (Synowi) Dawida! Jeśli ktoś jest święty, niech przyjdzie; jeśli ktoś nie jest, niech się nawróci. Maran atha. Amen. Ale pozwól prorokom dziękować tak bardzo, jak tego pragną.
Rozdział 11. O nauczycielach, apostołach i prorokach
Ktokolwiek więc przyjdzie i będzie was uczył tego wszystkiego, co przedtem powiedziano, przyjmijcie go. Lecz jeśliby się nauczyciel obrócił i nauczał innej nauki na zgubę tej, nie słuchajcie go; lecz jeśliby nauczał ku pomnożeniu sprawiedliwości i ku poznaniu Pana, przyjmijcie go jako Pana. Co się zaś tyczy apostołów i proroków, zgodnie z dekretem Ewangelii tak postępujcie. Każdy apostoł, który do was przychodzi, niech będzie przyjęty jako Pan. Ale niech nie pozostaje tylko jeden dzień, a jeśli zajdzie potrzeba, to i następny; lecz jeśliby pozostał trzy dni, jest fałszywym prorokiem. A gdy apostoł odejdzie, niech nie bierze nic oprócz chleba, dopóki się nie zakwateruje; ale jeśli zażąda pieniędzy, jest fałszywym prorokiem. A każdego proroka, który mówi w Duchu, nie będziecie sądzić ani sądzić; bo każdy grzech będzie odpuszczony, ale ten grzech nie będzie odpuszczony. Ale nie każdy, kto mówi w Duchu, jest prorokiem; ale tylko wtedy, gdy trzyma się dróg Pana. Dlatego z ich dróg poznany będzie fałszywy prorok i prorok. I każdy prorok, który nakazuje posiłek w Duchu, nie je z niego, chyba że jest fałszywym prorokiem; i każdy prorok, który naucza prawdy, jeśli nie czyni tego, czego naucza, jest fałszywym prorokiem. A każdy prorok, który okazał się prawdziwy, działając na rzecz tajemnicy Kościoła na świecie, ale nie ucząc innych, aby czynili to, co on sam czyni, nie będzie sądzony między wami, ponieważ u Boga ma swój sąd; tak też czynili starożytni prorocy. Ale kto by mówił w Duchu: Daj mi pieniądze albo coś innego, nie słuchajcie go; ale jeśliby wam powiedział, żebyście dawali ze względu na innych, którzy są w potrzebie, niech nikt go nie osądza.
Rozdział 12. Przyjmowanie chrześcijan
Każdego zaś, kto przychodzi w imię Pańskie, przyjmujcie, a potem go sprawdzicie i poznacie; będziecie bowiem mieli rozeznanie na prawo i na lewo. Jeśli kto przychodzi, jest wędrowcem, pomóżcie mu, na ile możecie, ale niech nie pozostaje z wami, chyba że przez dwa lub trzy dni, jeśli zajdzie potrzeba. Jeśli jednak zechce pozostać z wami, będąc rzemieślnikiem, niech pracuje i je; 2 Tesaloniczan 3:10 Ale jeśli nie ma zawodu, według waszego rozumienia dopilnujcie, aby jako chrześcijanin nie żył z wami bezczynnie. Lecz jeśli nie chce tego czynić, jest on odstępcą od Chrystusa. Uważaj, abyś trzymał się z dala od takich.
Rozdział 13. Wsparcie proroków
Ale każdy prawdziwy prorok, który chce przebywać wśród was, jest godzien swego wsparcia. Tak samo i prawdziwy nauczyciel jest godzien, jako robotnik, swego wsparcia. Mateusza 10:10; por. Łukasza 10:7 Każdy więc pierwocin z tłoczni winnej i z klepiska, z wołów i owiec weźmiecie i dacie prorokom, bo oni są waszymi arcykapłanami. A jeśli nie masz proroka, rozdaj ubogim. Jeśli upieczesz ciasto, weź pierwszy owoc i daj zgodnie z przykazaniem. Tak też, gdy otworzysz słoik wina lub oliwy, weź pierwszy owoc i daj go prorokom; a z pieniędzy (srebra), odzieży i wszelkiego mienia, weź pierwszy owoc, jak ci się to wydaje dobre, i daj zgodnie z przykazaniem.
Rozdział 14. Zgromadzenie chrześcijańskie w dzień Pański
Ale w każdy dzień Pański gromadźcie się, łamcie chleb i dziękujcie po wyznaniu waszych przewinień, aby ofiara wasza była czysta. Ale niech nikt, kto jest w niezgodzie ze swoim bliźnim, nie zbiera się z wami, dopóki się nie pojedna, aby nie sprofanowano waszej ofiary. To bowiem powiedział Pan: Na każdym miejscu i w każdym czasie składajcie Mi ofiarę czystą, bo jestem wielkim Królem, mówi Pan, a imię moje jest wspaniałe wśród narodów.
Rozdział 15. Biskupi i diakoni; chrześcijańska nagana
Wyznaczcie więc sobie biskupów i diakonów godnych Pana, ludzi cichych, nie kochających pieniędzy, 1 Tymoteusza 3:4, prawdomównych i sprawdzonych, bo oni też pełnią dla was posługę proroków i nauczycieli. Nie pogardzaj więc nimi, bo są twoimi czcigodnymi, razem z prorokami i nauczycielami. I strofujcie jedni drugich, nie w gniewie, lecz w pokoju, jak to macie w Ewangelii; Mateusza 18:15–17 Ale każdemu, kto źle postępuje wobec drugiego, niech nikt nie mówi ani niech nic od was nie słyszy, dopóki się nie nawróci. Ale modlitwy wasze i jałmużny, i wszystkie uczynki wasze tak czyńcie, jako macie w Ewangelii Pana naszego.
Rozdział 16. Czujność; Przyjście Pana
Czuwajcie dla dobra waszego życia. Niech nie gasną lampy wasze ani nie rozwiązują się biodra wasze, ale bądźcie gotowi, bo nie wiecie, która godzina przyjścia Pana naszego. Mateusza 24:42 Ale często się schodzić będziecie, szukając tego, co przystoi duszom waszym; cały bowiem czas wiary waszej nic wam nie pomoże, jeśli się nie udoskonalicie w czasie ostatecznym. Albowiem w dniach ostatecznych rozmnożą się fałszywi prorocy i zwodziciele, i owce przemienią się w wilki, a miłość w nienawiść; Mateusza 24:11–12 bo gdy się wzmoże bezprawie, będą się wzajemnie nienawidzić, prześladować i zdradzać, Mateusza 24:10 i wtedy ukaże się zwodziciel świata jako Syn Boży, i będzie czynił znaki i cuda, i ziemia będzie wydana w jego ręce, i będzie czynił nieprawości, jakich jeszcze nie było od początku. Wtedy stworzenie ludzkie wejdzie w ogień próby i wielu się potknie i zginie; ale ci, którzy wytrwają w wierze, zostaną wybawieni spod samego przekleństwa. I wtedy pojawią się znaki prawdy; najpierw znak rozpostarcia na niebie; potem znak dźwięku trąby; i trzeci, zmartwychwstanie umarłych; ale nie wszystkich, ale jak jest powiedziane: Przyjdzie Pan i wszyscy święci Jego z Nim. Wtedy świat ujrzy Pana przychodzącego na obłokach niebieskich.
Źródło: Ante-Nicene Fathers, Vol. 7. Edited by Alexander Roberts, James Donaldson, and A. Cleveland Coxe. (Buffalo, NY: Christian Literature Publishing Co., 1886).